Τα κηπευτικά είναι μονοετή φυτά, δηλ. συμπληρώνουν τον κύκλο ζωής τους μέσα σε ένα χρόνο και αναπτύσσουν μικρό ριζικό σύστημα. Ο κερκυραϊκός χώρος ενδείκνυται για την καλλιέργεια κηπευτικών διότι έχει ήπιο κλίμα χωρίς ακραίες χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ παράλληλα διαθέτει και κατάλληλα εδάφη στις περισσότερες περιοχές.

Εποχές καλλιέργειας κηπευτικών: Κηπευτικά καλλιεργούνται όλο το χρόνο. Ωστόσο η Άνοιξη είναι η εποχή που σπέρνονται τα περισσότερα. Αλλά και το φθινόπωρο σπέρνονται ή και φυτεύονται πολλά από αυτά που αντέχουν στις χαμηλές θερμοκρασίες γιατί έτσι είναι ο βιολογικός τους κύκλος. Υπάρχουν όμως κάποια είδη κηπευτικών που μπορεί να καλλιεργούνται όλο το χρόνο.

Το φθινόπωρο σπέρνονται: Μπρόκολα, κουνουπίδια, λάχανα, μαρούλια, καρότα, παντζάρια, ραπανάκια, ραδίκια, ρόκα, αντίδια, πράσα, σέλινο, μαϊντανό, σπανάκι, σέσκλα, σινάπια, κουκιά, αρακάς, μπιζέλια.

 Φυτεύονται: Κρεμμύδια, σκόρδα, πατάτες

 Μεταφυτεύονται δηλ. φυτεύονται στην κανονική τους θέση, όσα έχουν σπαρθεί σε σπορεία (βραγιές): Μαρούλια, μπρόκολα, κουνουπίδια, λάχανα, πράσα, σέλινο, αλλά και οι αγκινάρες ( που δεν είναι ετήσιο φυτό).

Την άνοιξη σπέρνονται: Ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, αγγούρια, κολοκύθια, μπάμιες, πεπόνια, καρπούζια, ραπανάκια, παντζάρια, καρότα, αντίδια, σπανάκια, σέσκλα, σέλινο, μαϊντανός, άνηθος, αρακάς.

 Φυτεύονται: Πατάτες

 Μεταφυτεύονται :Ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, αγγούρια, κολοκύθια.

Προετοιμασία εδάφους: Το χωράφι σκάβεται ή οργώνεται για να γίνει το χώμα αφράτο και απομακρύνονται τα ζιζάνια. Για τη φθινοπωρινή φύτευση πρέπει να φτιάξουμε στο χώμα αυλάκια για την καλή αποστράγγιση του νερού, επειδή το φθινόπωρο και το χειμώνα βρέχει πολύ. Αν δεν αποστραγγίζεται όσο πρέπει το νερό και συγκρατείται στο χώμα τα φυτά κινδυνεύουν να προσβληθούν από μύκητες που θα αναπτυχθούν στις ρίζες τους και να σαπίσουν. Η καλή αποστράγγιση του νερού είναι απαραίτητη αυτός άλλωστε είναι ο κύριος λόγος που το χώμα πρέπει να είναι αφράτο. Ο δεύτερος λόγος είναι για να αναπνέουν οι ρίζες του φυτού. Ένας τρόπος να κάνουμε το χώμα αφράτο είναι να το αναμείξουμε με κοπριά ή κομπόστ. Κατάλληλα χώματα για φύτευση κηπευτικών θεωρούνται τα μέτρια πηλώδη ή και τα ελαφρά αμμώδη όχι όμως τα αργιλώδη και πετρώδη.

Πολλά από τα είδη κηπευτικών σπέρνονται απευθείας στην οριστική τους θέση στο χωράφι π.χ. ραδίκια, ρόκα, σπανάκι, αντίδια, φασολάκια. Άλλα σπέρνονται στο σπορείο, δηλ. σε ένα μικρό χώρο με ιδιαίτερη προστασία και, αφού αποκτήσουν το κατάλληλο μέγεθος, μεταφυτεύονται στην οριστική τους θέση π.χ. Ντομάτα, αγγούρι, πεπόνι, κολοκυθάκι, λάχανο, κουνουπίδι. Υπάρχουν και μερικά, όπως π.χ. το μαρούλι ή και τα φασόλια που σπέρνονται ή σε σπορείο ή απευθείας στην οριστική θέση τους.

Σημειώνεται ότι κατά τη μεταφορά τους από το σπορείο στο χωράφι, κάποια είδη μπορούν να ξεριζωθούν από τη θέση τους στο σπορείο και να μεταφυτευθούν με γυμνή ρίζα στο χωράφι. Τέτοια είδη είναι η τομάτα, η μελιτζάνα, η πιπεριά, το μαρούλι, ενώ άλλα όπως το αγγούρι, το κολοκύθι , το πεπόνι, πρέπει να μεταφυτευτούν με χώμα στη ρίζα τους, γι” αυτό φροντίζουμε η σπορά τους στο σπορείο να γίνει σε μικρά γλαστράκια.

Τα περισσότερα κηπευτικά έχουν μικρούς σπόρους (π.χ. τομάτα, η μελιτζάνα, η πιπεριά, το μαρούλι, ρόκα). Σε αυτά οι σπόροι σπέρνονται σε μικρό βάθος, 1-2 εκατ.Σκεπάζονται με λίγο χώμα ( συνήθως με τσουγκράνισμα) και πατάμε ελαφρά. Φυτά που οι σπόροι τους είναι μεγαλύτεροι π.χ. αγγούρι, κολοκύθι, το βάθος σποράς είναι μεγαλύτερο.

Αν το χώμα έχει ήδη υγρασία επειδή έχει βρέξει, δεν χρειάζεται να ποτίσουμε, αλλιώς αν περάσουν κάποιες μέρες ξηρασίας ποτίζουμε. Τα φθινοπωρινά-χειμωνιάτικα λαχανικά δεν χρειάζονται συνήθως ποτίσματα διότι βρέχει αρκετά. Επίσης, γενικά δεν προσβάλλονται ιδιαίτερα από ασθένειες κι έτσι δεν χρειάζονται ραντίσματα. Αυτό οφείλεται στο βιολογικό κύκλο των παθογόνων π.χ. οι μύκητες (περονόσπορος) αναπτύσσονται σε ορισμένες θερμοκρασίες (υψηλές) και υγρασία. Τα χειμωνιάτικα κηπευτικά απειλούνται κυρίως από το χαλάζι ή τον παγετό.

Τα ανοιξιάτικα λαχανικά που αναπτύσσονται το καλοκαίρι με τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες χρειάζονται πολύ περισσότερο πότισμα. Όμως δεν ποτίζουμε με κανόνες αλλά ελέγχοντας την υγρασία γύρω στη ρίζα του φυτού διότι εξαρτάται από τα χώματα πόσο γρήγορα στραγγίζουν, έτσι ποτίζουμε άλλοτε κάθε μέρα, κάθε δύο μέρες κ.λ.π.

Τι χρειάζονται τα κηπευτικά: Απαραίτητα στοιχεία για τα κηπευτικά είναι το νερό και τα θρεπτικά συστατικά. Η θρέψη τους εξασφαλίζεται κυρίως με οργανική λίπανση δηλ. κοπριά ή κομπόστ η οποία επί πλέον κάνει το χώμα αφράτο και έτσι αποστραγγίζεται εύκολα, αερίζεται καλύτερα και αποφεύγονται οι μηκυτολογικές ασθένειες στις ρίζες τους.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και χημικά λιπάσματα τα οποία συνήθως περιέχουν άζωτο, φώσφορο και κάλλιο, τρία στοιχεία απαραίτητα για τη θρέψη των κηπευτικών. Τα φυτά, με τις βιοχημικές διεργασίες που συμβαίνουν στα χημικά στοιχεία μέσα στο έδαφος, απορροφούν από αυτά τις ποσότητες που χρειάζονται. Από πλευράς υγιεινής των προϊόντων λοιπόν, εκείνα που έχουν δεχτεί χημική λίπανση δεν είναι επικίνδυνα για τον καταναλωτή. Το περιβάλλον και η υγεία των ανθρώπων κινδυνεύει από τα χημικά λιπάσματα επειδή με τα ποτίσματα και τις βροχές, αυτά τα χημικά, μέσω του εδάφους, περνούν στον υδροφόρο ορίζοντα και εν συνεχεία στο νερό που πίνουμε.

Τα φυτοσπορεία: Μπορούμε να δημιουργήσουμε φυτοσπορείο σε προστατευμένο χώρο (καλυμμένο το χειμώνα με γυαλί ή πλαστικό, προφυλαγμένο από ισχυρούς ανέμους κρύους και σε κατάλληλο προσανατολισμό). Σπέρνουμε στο χώμα ή σε μικρά γλαστράκια σπόρους κι όταν βλαστήσουν τα φυτεύουμε κανονικά στο χωράφι όταν ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες. Σε μισό τετραγωνικό μέτρο σπορείου, μπορούν να παραχθούν πάρα πολλά μικρά φυτά που στη συνέχεια μεταφυτεύονται στο χωράφι. Έτσι μπορούμε κατά τη διάρκεια του χειμώνα να φτιάξουμε σπορείο ούτως ώστε να είναι έτοιμα τα φυτά να τα φυτέψουμε νωρίς την άνοιξη και να έχουμε πρώιμα κηπευτικά. Αυτό εξυπηρετεί κυρίως όσους εμπορεύονται κηπευτικά διότι τα πρώιμα επιτυγχάνουν υψηλότερες τιμές. Τα φυτοσπορεία τα ανοίγουμε κατά διαστήματα για να αερίζεται ο χώρος και να μην αναπτύσσονται μύκητες απ΄την υγρασία.

Τα εκτός εποχής λαχανικά έχουν τα εξής μειονεκτήματα: 1) Έχουν αυξημένο κόστος παραγωγής αφού χρειάζονται ειδικές εγκαταστάσεις (θερμοκήπια) και υλικά για παραγωγή θερμότητας. 2) Δίνουν μικρότερες αποδόσεις και 3) Υστερούν σε ποιότητα (ιδιαίτερα στη νοστιμιά) αφού δεν έχουν εκείνες τις φυσικές συνθήκες, κυρίως την ηλιοφάνεια, που απαιτούν.

Θα πρέπει λοιπόν να λαβαίνει υπόψη του όλα τα παραπάνω, εάν κάποιος προγραμματίζει την παραγωγή κηπευτικών εκτός εποχής.

Σπόροι παραδοσιακοί: είναι καθήκον μας να διατηρήσουμε τους σπόρους από τα παραγωγικά φυτά που είχαν οι παλιοί μας. Οι πολυεθνικές εταιρίες έχουν δημιουργήσει τα υβρίδια δηλ. φυτά από διασταύρωση ποικιλιών που είναι προϊόντα χρήσεως δηλ. αν κρατήσουμε σπόρο από φυτά-υβρίδια που έχουμε φυτέψει, την επόμενη χρονιά δεν θα καρποφορήσουν τα νέα φυτά . Μ” αυτό τον τρόπο οι πολυεθνικές μας αναγκάζουν να αγοράζουμε από αυτές κάθε χρόνο και τρόπον τινά να εξαρτιόμαστε από αυτές. Διατηρώντας λοιπόν τους παλιούς σπόρους αποφεύγουμε αυτή την εξάρτηση. Ένας άλλος λόγος που επιβάλλει τη διατήρηση και χρήση αυτών των σπόρων είναι ότι οι ποικιλίες των προγόνων μας είναι δοκιμασμένες στο βάθος του χρόνου όσον αφορά στο ότι ευδοκιμούν στην περιοχή μας και στον τόπο μας άρα πρέπει να τις επιδιώκουμε ως σίγουρες για μια καλή παραγωγή.

Δεν χρειαζόμαστε πολλούς σπόρους για την αρχή, 5-6 είναι αρκετοί. Τους φυτεύουμε, φυτρώνουν, μεγαλώνουν και καρποφορούν τα φυτά, κρατάμε σπόρους από τον πιο υγιή και καλοσχηματισμένο καρπό, αφού τον αφήσουμε πάνω στο φυτό να υπερωριμάσει. Μετά τον αφήνουμε να ξεραθεί σε στεγνό μέρος, θα ξεραθούν κι οι σπόροι και θα είναι έτοιμοι να φυτευτούν. Στην Κέρκυρα υπάρχουν κάποια κινήματα και περιβαλλοντικοί σύλλογοι οι οποίοι μοιράζουν στον κόσμο σε συγκεκριμένη εποχή σπόρους από παλιές και παραδοσιακές καλλιέργειες κερκυραϊκών κηπευτικών.

Τα χωράφια καλό είναι να ?ξεκουράζονται? ιδιαίτερα όσα φυτεύονται με κηπευτικά που δέχονται πολλά ποτίσματα οπότε τα χρήσιμα συστατικά του εδάφους, π.χ το ασβέστιο, με τον καιρό ξεπλένονται. Ένας τρόπος να τα ?ξεκουράσουμε? είναι να εναλλάσσουμε τις ετήσιες καλλιέργειες. Αν π.χ φέτος φυτέψουμε κηπευτικά, του χρόνου θα μπορούσαμε να φυτέψουμε τριφύλλι το οποίο έχει την ιδιότητα να δεσμεύει άζωτο απ” την ατμόσφαιρα και μέσω των ριζών του το άζωτο περνά στο έδαφος το οποίο μ” αυτό τον τρόπο εμπλουτίζεται. Την επόμενη χρονιά τα κηπευτικά θα φυτευτούν σε έδαφος εμπλουτισμένο σε άζωτο και θα έχουν καλύτερη απόδοση. Αν μάλιστα υπάρχουν και ζώα στο χωράφι, τρώνε το τριφύλλι και η κοπριά των ζώων εμπλουτίζει το έδαφος και με άλλα χρήσιμα στοιχεία κι έτσι έχουμε ένα κύκλο στην παραγωγή.

Λίγα λόγια για την πατάτα. Η πατάτα φυτεύεται από το τέλος Γενάρη ή καλύτερα Φλεβάρη μέχρι και αρχές Μάρτη. Επίσης φυτεύεται και τέλος Αυγούστου αλλά θέλει ποτίσματα και τη μαζεύουμε το Νοέμβρη.

Φυτεύονται ολόκληρες πατάτες ή ακόμα και τμήματα της πατάτας αν αυτή είναι μεγάλη, αρκεί να έχουν «μάτια » που θα βλαστήσουν και θα δώσουν το νέο φυτό. Οι πατάτες που χρησιμοποιούνται για τον πολλαπλασιασμό της πατάτας είναι ο λεγόμενος πατατόσπορος.

Ο κάθε παραγωγός δεν κρατάει πατατόσπορο, αλλά κάθε χρόνο αγοράζει πατατόσπορο που παράγεται από ειδικούς παραγωγούς σε ειδικά χωράφια που εξασφαλίζουν ότι ο πατατόσπορος είναι απαλλαγμένος από ιούς και εγγυώνται απόλυτα ελεγχόμενη παραγωγή. Ο πατατόσπορος αυτός ελέγχεται σε όλα τα στάδια παραγωγής του και κυκλοφορεί στην αγορά χωρίς αρρώστιες είναι δηλ. ένα υγιές γενετικό υλικό, γι αυτό είναι ακριβός. Ο πατατόσπορος πρέπει να είναι υγιής γιατί αν φυτέψουμε πατάτα που έχει προσβληθεί από ιώσεις θα δώσει φυτά που κουβαλάνε την ίωση. Άλλες ασθένειες, όπως οι μύκητες, μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή ή την εμφάνιση της πατάτας αλλά δεν μεταδίδονται μέσω του γενετικού υλικού του πατατόσπορου.